Skip to main content

Dit is de meervleermuis!

  • Main Afbeelding (niet nieuws): Jagende meervleermuis (Theo Douma)
  • Onderschrift Main afbeelding (niet nieuws): Bewerkte afbeelding van een meervleermuis van © Theo Douma
  • Inleiding:

    De meervleermuis jaagt in een snelle rechtlijnige vlucht in lange trajecten vlak boven groot open water en langs oevers van plassen, meren, kanalen, rivieren en vaarten. Nederland is een land van water, dus de meervleermuis voelt zich hier helemaal thuis. Vandaar dat het een echte poldersoort is, maar ook doet denken aan de grutto: een bijzondere vogel die ook houdt van het Hollandse landschap.

    Meervleermuizen worden ook wel regelmatig waargenomen boven vochtige weilanden en bosranden, binnen een straal van 500 meter van water. Ze jagen vooral op die insecten die op het wateroppervlak zitten of daar vlak boven vliegen. De prooien worden dan met de relatief grote achterpoten, als het ware van het water geharkt. Boven oevers en langs vegetatie vangen ze insecten (vooral dansmuggen) uit de lucht. De watervleermuis is de enige Nederlandse vleermuissoort met een vergelijkbare jachttechniek.

    Meervleermuizen jagen tot op 10-20 km van de verblijfplaats. Grote afstanden naar het uiteindelijke jachtgebied worden vooral via kanalen, beken, vaarten en brede sloten afgelegd. Boven land volgen ze vaak lijnvormige landschapselementen als bomenrijen, houtwallen en dijken.

    De meervleermuis is waarschijnlijk onze snelste vleermuis. Bij het jagen behalen ze soms snelheden tot wel 35 km/u!

     

    Herkenning

    De meervleermuis (Myotis dasycneme) is een grote vleermuis, met een gewicht van 14-20 gram en lange relatief brede vleugels met een spanwijdte van 20 tot 30 cm. De buikvacht is grijswit met een donkere ondervacht en steekt duidelijk af tegen de middel- tot donkerbruingrijze rugvacht. De snuit is bruin met - in verhouding tot andere Myotis-soorten - vrij grote neusknobbels. Net als de watervleermuis heeft de meervleermuis opvallend grote voeten die hij gebruikt om insecten van het wateroppervlak te scheppen.

     

    Biotoop en jachtgedrag

    De meervleermuis jaagt in een snelle rechtlijnige vlucht in lange trajecten vlak boven groot open water en langs oevers van plassen, meren, kanalen, rivieren en vaarten. Nederland is een land van water, dus de meervleermuis voelt zich hier helemaal thuis. Vandaar dat het een echte poldersoort is, maar ook doet denken aan de grutto: een bijzondere vogel die ook houdt van het Hollandse landschap.

    Meervleermuizen worden ook regelmatig waargenomen boven vochtige weilanden en bosranden, binnen een straal van 500 meter van water. Ze jagen vooral op die insecten die op het wateroppervlak zitten of daar vlak boven vliegen. De prooien worden dan met de relatief grote achterpoten, als het ware van het water geharkt. Boven oevers en langs vegetatie vangen ze insecten (vooral dansmuggen) uit de lucht. De watervleermuis is de enige Nederlandse vleermuissoort met een vergelijkbare jachttechniek.

    Meervleermuizen jagen tot op 10-20 km van de verblijfplaats. Grote afstanden naar het uiteindelijke jachtgebied worden vooral via kanalen, beken, vaarten en brede sloten afgelegd. Boven land volgen ze vaak lijnvormige landschapselementen als bomenrijen, houtwallen en dijken.
    De meervleermuis is waarschijnlijk onze snelste vleermuis. Bij het jagen behalen ze soms snelheden tot wel 35 km/u.

    Verblijfplaatsen

    Kolonies van meervleermuizen bevinden zich vrijwel altijd in gebouwen zoals op kerkzolders, in spouwmuren en onder dakpannen. Kraamkolonies variëren in grootte van enkele tientallen tot enkele honderden dieren. In Nederland zijn kraamkolonies tot nu toe vooral gevonden in het westen en noorden van Nederland en in veenweidegebieden in Oost Nederland. Maar ook aan de randmeren van het IJsselmeer en in de buurt van de grote rivieren zijn verblijfplaatsen gevonden. In totaal zijn in nederland 45 kraamverblijven van meervleermuizen bekend, met een totale populatie geschat op 10.000 dieren.

    Vleermuiskasten en woonhuizen zijn bekend als paarverblijven; ook vindt de paring net als bij de andere soorten van het geslacht Myotis in de winterverblijven plaats. Paarverblijven van meervleermuizen liggen over het algemeen langs trekroutes van zomerverblijven naar winterverblijven. Belangrijke paargebieden zijn onder andere Zeeuws-Vlaanderen (trek naar Noord-Frankrijk en Antwerpen), Flevoland en Gelderland (trek naar Duitsland) en Noord-Brabant (trek naar Zuid-Limburg).

    In de winter verdwijnen de meeste meervleermuizen op mysterieuze wijze. In Nederland worden in de winter totaal ongeveer 400 meervleermuizen waargenomen, in buurlanden nog eens maximaal 350 dieren. Voor zover we weten overwinteren meervleermuizen in Nederland in mergelgroeven, bunkers, forten, vestingwerken, oude steenfabrieken en kelders. Ook worden af en toe dieren waargenomen in gebouwen. Belangrijke overwinteringsplaatsen zijn bunkers in de duinen van Zuid- en Noord-Holland en de mergelgroeven in Limburg. Over het algemeen is de meervleermuis een middellange- tot lange afstandstrekker, waarbij verplaatsingen van 200 à 300 km tussen zomer- en winterverblijf bekend zijn. In de bunkers in de duinen overwinteren echter ook regelmatig meervleermuizen die in de zomer in de directe omgeving verblijven.

     

  • Eerste alinea/onderwerp (telpagina en nieuws):

    Kolonies van meervleermuizen bevinden zich vrijwel altijd in gebouwen zoals op kerkzolders, in spouwmuren en onder dakpannen. Kraamkolonies variëren in grootte van enkele tientallen tot enkele honderden dieren. In Nederland zijn kraamkolonies tot nu toe vooral gevonden in het westen en noorden van Nederland en in veenweidegebieden in Oost Nederland. Maar ook aan de randmeren van het IJsselmeer en in de buurt van de grote rivieren zijn verblijfplaatsen gevonden. In totaal zijn in nederland 45 kraamverblijven van meervleermuizen bekend, met een totale populatie geschat op 10.000 dieren.

    Vleermuiskasten en woonhuizen zijn bekend als paarverblijven; ook vindt de paring net als bij de andere soorten van het geslacht Myotis in de winterverblijven plaats. Paarverblijven van meervleermuizen liggen over het algemeen langs trekroutes van zomerverblijven naar winterverblijven. Belangrijke paargebieden zijn onder andere Zeeuws-Vlaanderen (trek naar Noord-Frankrijk en Antwerpen), Flevoland en Gelderland (trek naar Duitsland) en Noord-Brabant (trek naar Zuid-Limburg).

    In de winter verdwijnen de meeste meervleermuizen op mysterieuze wijze. In Nederland worden in de winter totaal ongeveer 400 meervleermuizen waargenomen, in buurlanden nog eens maximaal 350 dieren. Voor zover we weten overwinteren meervleermuizen in Nederland in mergelgroeven, bunkers, forten, vestingwerken, oude steenfabrieken en kelders. Ook worden af en toe dieren waargenomen in gebouwen. Belangrijke overwinteringsplaatsen zijn bunkers in de duinen van Zuid- en Noord-Holland en de mergelgroeven in Limburg. Over het algemeen is de meervleermuis een middellange- tot lange afstandstrekker, waarbij verplaatsingen van 200 à 300 km tussen zomer- en winterverblijf bekend zijn. In de bunkers in de duinen overwinteren echter ook regelmatig meervleermuizen die in de zomer in de directe omgeving verblijven.

  • Eerste Afbeelding (niet-verplicht): Oor met binnenoor
  • Onderschrift afbeelding 1 (niet-verplicht): Oor met binnenoor (tragus) van een meervleermuis (tekening Peter Twisk)
  • Slot:

    Nog meer weten over de meervleermuis?

    Lees dan de folder. (link volgt)

Hoe vangt een meervleermuis een nachtvlinder?

  • Titel - weetjes: Hoe vangt een meervleermuis een nachtvlinder?
  • Main Afbeelding (niet nieuws): kleine hermelijn vlinder
  • Inleiding:

    Wist je dat motten meervleermuizen kunnen horen? Een mot kan het hoog frequente geluid van een meervleermuis horen, en om te voorkomen dat hij wordt opgegeten laat een mot zich bliksum snel uit te lucht vallen, of gaat juist als een speer omhoog vliegen. Meervleermuizen hebben daar wat op gevonden. Om te voorkomen dat motten hun tijdens de jacht horen gebruiken ze een silent mode, met bijna geen geluid. Motten zullen op hun beurt weer beter worden om deze silent mode te herkennen, een wapen wedloop.

    foto's van Douwe van der Ploeg en Nick Jansen

    Meer lezen

    pdf Hunting strategy and tympanate moth predation by the pond bat(661 KB)

  • Eerste Afbeelding (niet-verplicht): plakker

Hoe zien de voeten van een meervleermuis eruit?

  • Titel - weetjes: Hoe zien de voeten van een meervleermuis eruit?
  • Main Afbeelding (niet nieuws): Grote voeten
  • Fotograaf of tekenaar: Bertrik Sikken
  • Inleiding:

    De meervleermuis (Myotis dasycneme) is een grote vleermuis, met een gewicht van 14-20 gram en lange relatief brede vleugels met een spanwijdte van 20 tot 30 cm. De buikvacht is grijswit met een donkere ondervacht en steekt duidelijk af tegen de middel- tot donkerbruingrijze rugvacht. De snuit is bruin met - in verhouding tot andere Myotis-soorten - vrij grote neusknobbels. Net als de watervleermuis heeft de meervleermuis opvallend grote voeten die hij gebruikt om insecten van het wateroppervlak te scheppen.

  • Auteur(s): Erik

Hoeveel muggen eet een meervleermuis?

  • Titel - weetjes: Hoeveel muggen eet een meervleermuis?
  • Main Afbeelding (niet nieuws): muggenlarve
  • Inleiding:

    Wist je dan een meervleermuis elke nacht de helft van haar gewicht aan muggen opeet? Een meervleermuis vrouw weegt ca 22 gream, een man weegt 18 gram. Dat is dus respectievelijk 11 en 9 gram aan muggen. Dat komt neer op ca 2500 tot 3000 muggen per nacht. Een kraamgroep meervleermuizen van 120 dieren kan in een seizoen zo het gewicht van 1 volkswagen polo aan muggen opeten.

    Muggenlarven leven in water en doorbreken het wateroppervlak om te ademen met hun adembuis, of als ze volwassen worden. Juist op het moment dat ze boven stelen, harkt de meervleermuis het beeste met haar poten uit het water.

     

    Beeld: Nick Jansen

    zie voor filmpje facebook of instagram

Jagen meervleermuizen ook in sloten met kroos?

  • Titel - weetjes: Jagen meervleermuizen ook in sloten met kroos?
  • Main Afbeelding (niet nieuws): Meervleermuis vangt een insect van het wateroppervlakte.
  • Inleiding:

    Het wateroppervlakte is voor een meervleermuis het bord waar ze hun eten op vinden. Net boven het water vliegen allerlei muggen en andere insecten die ze kunnen eten. Maar ook óp het wateroppervlakte liggen allerlei insecten. Muggen leven namelijk als larve onder water. En als ze uitsluipen (volwassen worden) zitten ze tijdens dit proces op het water. Een lekker hapje voor een meervleermuis die deze verse muggen met haar achterpoten uit het water harkt. Voor de meervleermuis is het dan wel belangrijk een relatief schoon bord te hebben, zonder kroos of waterplanten. Want het verschil tussen kroos en een mug is met echolocatie wel heel erg klein.

     

    Illustratie: Louise Prévot

Jagen meervleermuizen ook wel eens boven een weiland?

  • Titel - weetjes: Jagen meervleermuizen ook wel eens boven een weiland?
  • Main Afbeelding (niet nieuws):
  • Fotograaf of tekenaar: Louise Prévot
  • Inleiding:

    Meervleermuizen jagen het liefst in een tweedimensionaal vlak. Ze jagen dus op 1 hoogte door de ruimte - meestal boven het water. Maar onze vlakke weilanden zijn voor #meervleermuizen ook perfect. Niet voor niets dat de #meervleermuis ten minste 25% van de tijd boven vochtige weilanden jaagt! Daarbij hebben ze de voorkeur voor weilanden waarop het vee buiten staat. Want dit betekent dat er ook veel strontvliegen, mestkevers en langpootmuggen aanwezig zijn: een smakelijk maaltje voor de meervleermuis.

     

Kan een vleermuis genoeg jagen tijdens een korte zomernacht?

  • Titel - weetjes: Kan een vleermuis genoeg jagen tijdens een korte zomernacht?
  • Main Afbeelding (niet nieuws): op een zomernacht hangt er een net onder een brug
  • Inleiding:


    🦇 terugblik: korte zomernachten 🦇

    De herfst is begonnen! Het wordt al weer vroeg donker, maar laten we nog even terugblikken op de zomernachten.
    In Nederland is het gedurende de zomermaanden slechts een paar uur donker. Daarmee moet de #meervleermuis in een zeer korte tijd haar kostje bij elkaar jagen. Een knappe prestatie! De korte zomernacht is overigens ook de reden dat een meervleermuis niet heel veel noordelijker dan Nederland kan voortplanten. Voor opgroeiende jongen zijn dan niet genoeg jachturen.

    foto: Wieneke Huls

Verblijfplaatsen tellen

  • Main Afbeelding (niet nieuws): activiteit bij een verblijfplaats (A. Haarsma)
  • Onderschrift Main afbeelding (niet nieuws): Schematische weergave van activiteit bij een verblijfplaats
  • Korte voor-intro (nieuws en telpagina):

    Hoe een verblijfplaats meervleermuizen te tellen, 1 2 3 .... 100 meervleermuizen

  • Kop_inleiding (nieuws en telpagina): Hoe
  • Inleiding:

    Vlak voor het uitvliegen kan bij grote (kraam)kolonies gekwetter vanuit de verblijfplaats hoorbaar zijn. Omdat de meervleermuizen wel 60 meter kunnen kruipen tot de uitvliegopening, is dit echter niet altijd hoorbaar. Meervleermuizen vliegen later op de avond uit en komen eerder in de nacht weer in de verblijfplaats terug ten opzichte van dwergvleermuizen. Hierdoor is het praktisch om aanvullend een warmtebeeldcamera te gebruiken, omdat de uitvliegende dieren in het donker of op grote hoogte moeilijk te onderscheiden zijn. Soms is het best lastig om te zien of een vleermuis uitvliegt of langsvliegt. Let daarom op het vlieggedrag: een uitvliegende vleermuis laat zich duidelijk vallen en een langsvliegende vleermuis houdt veel meer dezelfde hoogte aan. De meervleermuizen vliegen één voor één of in groepen tot tien dieren uit. Het gebruik van meerdere uitvliegopeningen vormt geen uitzondering.

  • Kop_eerste_alinea (telpagina en nieuws): Mogelijkheden
  • Eerste alinea/onderwerp (telpagina en nieuws):

    Systematisch uitgevoerde verblijfplaatstellingen kunnen gebruikt worden om een landelijke populatietrend mee te bepalen

  • Kop_tweede_alinea: Beperkingen
  • Tweede alinea/onderwerp:

    Omdat een kolonie zich soms over een netwerk van meerdere verblijfplaatsen verdeeld is het nodig om een simulataantelling uit te voeren



Waarom houden meervleermuizen van ondiep water?

  • Titel - weetjes: Waarom houden meervleermuizen van ondiep water?
  • Main Afbeelding (niet nieuws): vleermuis eet een mug van een bord
  • Inleiding:

    In het vroege voorjaar vliegen er nog relatief weinig insecten. Lastig dus voor een meervleermuis om aan voldoende voedsel te komen. Zwangere vrouwtjes hebben in deze periode behoefte aan extra voedsel. Om zeker te weten dat ze tijdens hun zwangerschap genoeg te eten hebben, zijn kraamgroepen het liefst in de buurt van ondiep water (minder dan 2 meter). Ondiep (troebel) water wordt in het voorjaar net iets eerder warm, waardoor insecten ook net iets eerder actief worden. Dit kleine voorsprongetje kan het verschil maken bij het succesvol grootbrengen van een jong.

     

    tekening: illusterre